2019 yılında yayımlanan bir çalışma, Alzheimer’a neden olabilecek bir bakteriyi işaret eden en güçlü kanıtlardan birini sundu. University of Louisville’den mikrobiyolog Jan Potempa liderliğindeki araştırma ekibi, Alzheimer hastalarının beyinlerinde Porphyromonas gingivalis isimli bakteriyi tespit etti. Bu bakteri, kronik diş eti hastalığının ana etkenlerinden biri olarak biliniyor.
Araştırmacılar, bu bağlantıyı daha ileri taşıyarak fareler üzerinde deneyler yaptı. Farelerin ağzına yerleştirilen bakteri, beyinlerine yayıldı ve Alzheimer ile ilişkilendirilen yapışkan proteinler olan beta-amiloid (Aβ) seviyelerini artırdı. Bu bulgular, P. gingivalis’in Alzheimer’ın gelişiminde etkili olabileceğine dair güçlü kanıtlar sundu.
Araştırmayı yürüten Cortexyme isimli ilaç şirketinin kurucularından Stephen Dominy, daha önce Alzheimer’ın enfeksiyonlarla ilişkilendirildiğini ancak neden-sonuç ilişkisinin tam olarak kanıtlanmadığını belirtti. “Şimdi elimizde, bu bakterinin Alzheimer patogenezine doğrudan bağlandığını gösteren somut kanıtlar var” dedi.
Bunun da ötesinde, bilim insanları Alzheimer hastalarının beyinlerinde, bakterinin ürettiği “gingipain” adı verilen toksik enzimleri tespit etti. Üstelik bu enzimler, Alzheimer teşhisi konmamış ancak beyinlerinde hastalığa işaret eden proteinlere sahip bireylerde de bulundu.
Bu durum, diş eti hastalıklarının Alzheimer’a neden olabileceğini, yoksa Alzheimer’ın diş sağlığını olumsuz etkilemesi nedeniyle mi bakterilerin arttığını anlamak için kritik bir ipucu olabilir. Uzmanlar, gingipain enzimlerinin düşük seviyelerde de olsa Alzheimer’a yatkınlığı olan bireylerde erken dönemde tespit edilmesinin, hastalığın zamanla gelişebileceğini gösterdiğini düşünüyor.
Çalışmada ayrıca COR388 adlı deneysel bir bileşiğin, P. gingivalis bakterisinin beyne yayılmasını engelleyebildiği görüldü. Fareler üzerinde yapılan deneylerde, bu bileşiğin bakterileri azalttığı ve Alzheimer’a neden olan beta-amiloid üretimini düşürdüğü gözlemlendi.
Araştırmaların kesin sonuçlara ulaşması için daha fazla çalışmaya ihtiyaç duyulsa da, bilim insanları bu yeni yaklaşımın Alzheimer tedavisi için umut verici olabileceğini belirtiyor. Alzheimer Research’ün baş bilim sorumlusu David Reynolds, Alzheimer için 15 yılı aşkın süredir yeni bir tedavi geliştirilmediğini hatırlatarak, bu tür deneysel yaklaşımların mutlaka değerlendirilmesi gerektiğini vurguladı.
